veroorzaken in 2015 ontdekte een psycholoog in Italië hoe een drugsvrije veranderde bewustzijnstoestand kan worden veroorzaakt door 20 vrijwilligers te vragen om 10 minuten lang in elkaars ogen te zitten staren.
de bedrieglijk eenvoudige taak bracht niet alleen vreemde ‘out-of-body’ ervaringen voor de vrijwilligers op, het zorgde er ook voor dat ze hallucinaties van monsters, hun familieleden en zichzelf in het gezicht van hun partner zagen.
het experiment, uitgevoerd door Giovanni Caputo van de Universiteit van Urbino, bestond uit 20 jonge volwassenen (15 van hen waren vrouwen), die in een schemerig verlichte ruimte op 1 meter afstand van elkaar zitten en 10 minuten in de ogen van hun partner staren.
de verlichting in de kamer was helder genoeg voor de vrijwilligers om gemakkelijk de gelaatstrekken van hun partner te herkennen, maar laag genoeg om hun algehele kleurwaarneming te verminderen.
een controlegroep van nog eens 20 vrijwilligers werd gevraagd om in paren 10 minuten in een andere schemerige kamer te zitten en te staren, maar hun stoelen stonden tegenover een lege muur. De vrijwilligers werd weinig verteld over het doel van de studie, alleen dat het te maken had met een “meditatieve ervaring met open ogen”.
na afloop van de 10 minuten werd de vrijwilligers gevraagd vragenlijsten in te vullen met betrekking tot wat zij tijdens en na het experiment ondervonden.
een vragenlijst richtte zich op eventuele dissociatieve symptomen die de vrijwilligers hadden kunnen ervaren, en een andere ondervroeg hen over wat zij in het gezicht van hun partner (eye-staring group) of hun eigen gezicht (controlegroep) waarnamen. Dissociatie is een term die in de psychologie wordt gebruikt om een hele reeks psychologische ervaringen te beschrijven waardoor een persoon zich onthecht voelt van zijn directe omgeving.
symptomen zoals geheugenverlies, het zien van alles in vervormde kleuren, of het gevoel dat de wereld niet echt is, kunnen worden veroorzaakt door misbruik en trauma; drugs zoals ketamine, alcohol en LSD; en nu, blijkbaar, gezichtstaren.”The participants in the eye-staring group said they’ d had a dwingende ervaring in tegenstelling tot wat ze eerder hadden gevoeld, “schreef Christian Jarrett voor de British Psychological Society’ s Research Digest in die tijd.Caputo rapporteerde in het tijdschrift Psychiatry Research, en zei dat de oogstaargroep de controlegroep overtrof in alle vragenlijsten, wat suggereert dat iets over het staren in de ogen van een ander mens gedurende 10 ononderbroken minuten een diepgaand effect had op hun visuele perceptie en mentale toestand.
Jarrett legt uit:
“op de dissociatieve toestanden test, ze gaven de sterkste ratings aan items met betrekking tot verminderde kleurintensiteit, geluiden lijken stiller of luider dan verwacht, steeds uit elkaar, en de tijd lijkt te slepen op. Op de strange-face vragenlijst was 90 procent van de eye-staring groep het erover eens dat ze een aantal misvormde gezichtskenmerken hadden gezien, 75 procent zei dat ze een monster hadden gezien, 50 procent zei dat ze aspecten van hun eigen gezicht zagen in het gezicht van hun partner, en 15 procent zei dat ze het gezicht van een familielid hadden gezien.”
de resultaten herinnerden aan wat Caputo vond in 2010 toen hij een soortgelijk experiment uitvoerde met 50 vrijwilligers die 10 minuten lang naar zichzelf in een spiegel staarden. De krant, getiteld Strange-Face-in-The-Mirror Illusion, meldt dat de vrijwilligers na minder dan een minuut begonnen te zien wat Caputo beschrijft als De “strange-face illusion”. “De beschrijvingen van de deelnemers omvatten enorme vervormingen van hun eigen gezichten; het zien van de gezichten van levende of overleden ouders; archetypische gezichten zoals een oude vrouw, kind of het portret van een voorouder; dierlijke gezichten zoals een kat, varken of Leeuw; en zelfs fantastische en monsterlijke wezens,” schreven Susana Martinez-Conde en Stephen L. Macknik voor Scientific American.
“alle 50 deelnemers meldden gevoelens van’ anders-zijn ‘ wanneer ze geconfronteerd werden met een gezicht dat plotseling onbekend leek. Sommigen voelden krachtige emoties.”
volgens Jarrett van de British Psychological Society, terwijl de” eye-staring group “van dit experiment gemiddeld slechts 2,45 punten hoger scoorde dan de controlegroep in hun vragenlijsten (die een vijfpuntsschaal gebruikte waarbij 0” helemaal niet “is en 5 “extreem” zou zijn), zei Caputo dat de effecten sterker waren dan die van de “mirror-staring volunteers” uit 2010.
Wat is hier aan de hand? Martinez-Conde en Macknik leggen uit dat het waarschijnlijk te maken heeft met iets dat neurale aanpassing wordt genoemd, dat beschrijft hoe onze neuronen hun reacties op onveranderlijke stimulatie kunnen vertragen of zelfs stoppen.
het gebeurt wanneer u gedurende een langere periode naar een scène of object staart-uw waarneming zal beginnen te vervagen totdat u knippert of de scène verandert, of het kan worden verholpen door kleine onvrijwillige oogbewegingen, microsaccades genaamd.
Ga naar Scientific American om een fascinerende uitsplitsing van het onderzoek naar dit te lezen, en als je dit thuis gaat proberen, hier is iets om over na te denken terwijl je die lange, lange minuten wegwilt:
een versie van dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in augustus 2015.